Małżeństwo będące głęboką wspólnotą życia i miłości nie jest instytucją czysto ludzką. Sam bowiem Bóg jest jego twórcą, gdyż stworzył człowieka z miłości i powołał go także do miłości trwałej i nieodwołalnej. Od samego początku Pan Bóg ustanowił małżeństwo jako trwały i nierozerwalny związek mężczyzny i kobiety.
Bóg stworzył człowieka jako mężczyznę i kobietę. Z Jego woli mają oni tworzyć wspólnotę, być Jego współpracownikami w dziele stwarzania człowieka. Fundamentem tej wspólnoty ma być miłość wzajemna. Chrystus podniósł małżeństwo do godności sakramentu, swoją łaską uświęca miłość mężczyzny i kobiety, umacnia ją i doskonali.
Związek małżeński zawarty w Kościele Katolickim jest Sakramentem, który z woli Bożej i ustanowienia Chrystusa jest nierozerwalny, dlatego też osoby pragnące żyć ze sobą razem przez całe życie powinny dobrze przygotować się do małżeństwa. To przygotowanie dokonuje się przez całe życie. Bezpośrednim okresem przygotowania jest narzeczeństwo.
Gdzie może odbyć się ślub
Według Prawa Kościelnego ślub powinien odbyć się w Parafii narzeczonej lub narzeczonego, a z ważnej i słusznej przyczyny za wyraźną zgodą Parafii narzeczonych w innym kościele.
Jeśli oboje narzeczeni nie zamieszkują w danej parafii a mają pragnienie w jej kościele zawrzeć małżeństwo, zobowiązani są przedłożyć zgodę tzw. substytucję z parafii jednej ze stron. Wtedy kancelaria tej parafii załatwia formalności związane ze ślubem.
Jeśli narzeczeni załatwiają wszystkie formalności w swoich parafiach, a w innym kościele ma miejsce jedynie obrzęd zaślubin, należy przedłożyć dokument czyli tzw. licencję do pobłogosławienia małżeństwa.
Kto może zawrzeć Sakrament Małżeństwa
Obowiązuje zakaz państwowy i kościelny zawierania małżeństw przez osoby, które nie ukończyły 18 roku życia. Dla mężczyzny zwolnienie od tej granicy nie jest przewidziane. Kobieta, która ukończyła 16 rok życia, może uzyskać zgodę. Wymagane jest wówczas spotkanie rodziców z Ks. Proboszczem i wyrażenie pisemnej zgody na zawarcie małżeństwa przez ich dziecko oraz uzyskanie dyspensy ks. biskupa.
Ślub konkordatowy
Po podpisaniu w lipcu 1998 roku ustawy konkordatowej przez Polskę i Stolicę Apostolską wystarczy zawrzeć związek małżeński w kościele oraz dopełnić kilku formalności, aby był on uznawany przez polskie prawo. Dwie oddzielne ceremonie ślubne w kościele i Urzędzie Stanu Cywilnego nie są już konieczne (choć narzeczeni nadal mogą się na nie zdecydować).
Jeśli przyszli małżonkowie chcą mieć ślub konkordatowy trzeba dostarczyć do parafii dokument z Urzędu Stanu Cywilnego wydany w trzech egzemplarzach. Dokument ten nosi tytuł ‚Zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa’. Na odwrotnej stronie tego ‚Zaświadczenia’ znajduje się formularz dokumentu, który będzie wypełniony przez parafię i duchownego asystującego przy zawarciu małżeństwa. Potrzebny dokument trzeba odebrać w USC nie wcześniej niż trzy miesiące przed datą ślubu. Po przyjęciu sakramentu małżeństwa jeden egzemplarz otrzymują nowożeńcy, jeden pozostaje w parafii, jeden przez parafię jest przekazany do Urzędu Stanu Cywilnego.
Przygotowanie do Sakramentu Małżeństwa
Narzeczeni powinni zgłosić zamiar zawarcia Sakramentu Małżeństwa w kancelarii parafialnej przynajmniej trzy miesiące przed planowanym terminem ślubu. Wówczas otrzymują potrzebne informacje dotyczące wszelkich formalności związanych z zawarciem tego Sakramentu.
Do spisania protokołu przedślubnego narzeczeni zgłaszają się do Kancelarii Parafialnej /narzeczonej lub narzeczonego/ przynosząc następujące dokumenty:
- Dokumenty tożsamości (np. paszport, dowód osobisty, prawo jazdy),
- Świadectwa chrztu świętego – jeśli sakrament Chrztu Świętego został udzielony w innej parafii niż parafia gdzie ma być zawarty związek małżeński, trzeba dostarczyć z parafii chrztu dokument zaświadczający udzielenie sakramentu chrztu, w którym jest również adnotacja o przyjęciu sakramentu bierzmowania, jak i adnotacja stwierdzająca czy nie zostało zawarte małżeństwo z inną osobą. Dokument ten musi być wystawiony nie dawniej niż 6 miesięcy przed planowaną datą ślubu,
- Świadectwo bierzmowania – zazwyczaj jest wpisane na świadectwie chrztu, ale jeśli nie ma tam adnotacji, to trzeba je uzyskać w parafii, której narzeczona/ny przyjął ten sakrament,
- Świadectwo ukończenia katechizacji szkolnej,
- Świadectwo ukończenia kursu przedmałżeńskiego – w spotkaniach narzeczeni mogą uczestniczyć w innych parafiach. Uczestnictwo w nich jest potwierdzane przez osobę prowadzącą,
- Zaświadczenie z poradni rodzinnej – w spotkaniach narzeczeni mogą uczestniczyć w innych parafiach. Uczestnictwo w nich jest potwierdzane przez osobę prowadzącą,
- Zaświadczenie z Urzędu Stanu Cywilnego – stwierdzające, że między narzeczonymi nie zachodzą przeszkody prawne do zawarcia kontraktu cywilnego (zaświadczenie jest ważne trzy miesiące). Niniejszy dokument jest potrzebny w przypadku zawierania ślubu konkordatowego,
- Jeżeli któraś ze stron ma stwierdzenie nieważności poprzedniego małżeństwa potrzebne jest orzeczenie sądu w tej sprawie,
- Jeżeli któraś ze stron jest wdowcem (wdową), potrzebne jest zaświadczenie o zgonie współmałżonka,
- Jeżeli osoby już mają ślub cywilny przynoszą akt zawarcia małżeństwa z USC.
Po spisaniu protokołu, narzeczeni otrzymują:
- Prośbę o wygłoszenie zapowiedzi (jeśli jedna ze stron jest z innej parafii),
- Kartki do spowiedzi.
Zapowiedzi
Przed zawarciem małżeństwa należy się upewnić, że nic nie stoi na przeszkodzie do jego ważnego i godziwego zawarcia (Kan. 1066). W tym celu ogłasza się zapowiedzi przedślubne w parafii narzeczonego jak i narzeczonej przez trzy tygodnie.
Po spisaniu protokołu przedślubnego kapłan wydaje zapowiedzi przedślubne dla narzeczonych, którzy zamieszkują na terenie innej parafii. Zapowiedzi te należy zanieść do danej Kancelarii Parafialnej i ustalić termin odbioru. Po odebraniu zapowiedzi należy je dostarczyć z powrotem do parafii, w której odbędzie się ceremonia ślubna. Brak zapowiedzi równoważny jest z niemożnością udzielenia Sakramentu Małżeństwa. Zapowiedzi ogłasza się również w parafii ślubu.
Spowiedź przedślubna
Narzeczeni otrzymują również karteczki do spowiedzi przedślubnej, które dostarcza się w dniu ślubu do kancelarii. Przystępując do spowiedzi, proszę się przedstawić księdzu mówiąc: Jest to moja pierwsza / druga/ spowiedź przedślubna, wyznać grzechy i po spowiedzi podać księdzu dyskretnie kartkę.
Do Sakramentu Pokuty i Pojednania narzeczeni przystępują dwukrotnie. Pierwsza Spowiedź powinna odbyć się po spisaniu protokołu przedślubnego, a druga tuż przed ślubem, by w stanie łaski uświęcającej przystąpić do Sakramentu Małżeństwa.
Kto może być świadkiem na ślubie
Świadkiem udzielenia sakramentu małżeństwa mogą być osoby pełnoletnie, zdrowe psychicznie. Mogą być nawet innego wyznania.
Obrzędy (rytuał) Sakramentu Małżeństwa
Obrzędy sakramentu małżeństwa
Obrzędy wprowadzające
Procesja i śpiew na wejście
Znak krzyża i pozdrowienie
Po znaku krzyża i pozdrowieniu liturgicznym kapłan zwraca się w tych lub podobnych słowach do narzeczonych i wszystkich obecnych
Zgromadziliśmy się w kościele wokół [N.] i [N.], którzy dzisiaj chcą zawrzeć sakramentalny związek małżeński. W tym ważnym dla nich momencie życia otoczmy ich naszą miłością i naszymi modlitwami. Razem z nimi będziemy słuchać słowa Bożego i uczestniczyć w ofierze eucharystycznej, prosząc o obfite błogosławieństwo dla młodej pary.
Akt pokuty
Panie, który stworzyłeś człowieka na swój obraz i podobieństwo, jako mężczyznę i kobietę, zmiłuj się nad nami. – Zmiłuj się nad nami.
Chryste, który przez swoją śmierć i zmartwychwstanie zawarłeś z ludźmi wieczne i nierozerwalne przymierze, zmiłuj się nad nami. – Zmiłuj się nad nami.
Panie, który przebaczasz nam grzechy i dajesz nam udział w swojej miłości, zmiłuj się nad nami. – Zmiłuj się nad nami.
Można wybrać inną formę aktu pokutnego
Kolekta
Módlmy się.
Boże, Ty uświęciłeś związek małżeński przez tak wzniosły sakrament, że stał się obrazem mistycznego związku Chrystusa z Kościołem, spraw, aby ci nowożeńcy, którzy z wiarą przyjmują ten sakrament, przez całe życie urzeczywistniali to, co on wyraża. Przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje, Bóg przez wszystkie wieki wieków. Amen.
I forma. Po tej modlitwie wszyscy siadają.
Liturgia słowa
Liturgia słowa odbywa się w zwykły sposób, jak podczas każdej Mszy św.
Zestaw czytań biblijnych do wyboru »
I czytanie
Psalm responsoryjny
Śpiew przed Ewangelią
Ewangelia
Homilia
Liturgia sakramentu
Pytania przed wyrażeniem zgody małżeńskiej
Po homilii wszyscy wstają, a narzeczeni zbliżają się do ołtarza i stają przed kapłanem. Kapłan mówi do narzeczonych:
[N.] i [N.], wysłuchaliście słowa Bożego i przypomnieliście sobie znaczenie ludzkiej miłości i małżeństwa. W imieniu Kościoła pytam was, jakie są wasze postanowienia.
Następnie kapłan zadaje im pytania dotyczące (1) dobrowolnej zgody na małżeństwo, (2) woli wytrwania w wierności oraz (3) gotowości na przyjęcie i wychowanie potomstwa.
[N.] i [N.], czy chcecie dobrowolnie i bez żadnego przymusu zawrzeć związek małżeński?
Narzeczeni: Chcemy.
Czy chcecie wytrwać w tym związku w zdrowiu i w chorobie, w dobrej i zlej doli, aż do końca życia?
Narzeczeni: Chcemy.
Następne pytanie można opuścić, jeżeli przemawiają za tym okoliczności, np. starszy wiek narzeczonych.
Czy chcecie z miłością przyjąć i po katolicku wychować potomstwo, którym was Bóg obdarzy?
Narzeczeni: Chcemy.
Hymn do Ducha Świętego
Kapłan mówi:
Prośmy Ducha Świętego, aby uświęcił ten związek i dał narzeczonym łaskę wytrwania. Niech ich miłość przez Niego umocniona, stanie się znakiem miłości Chrystusa i Kościoła.
Wszyscy stojąc śpiewają trzy zwrotki hymnu do Ducha Świętego.
- O Stworzycielu, Duchu, przyjdź,
Nawiedź dusz wiernych Tobie krąg.
Niebieską łaskę zesłać racz
Sercom, co dziełem są Twych rąk.
Z następnych zwrotek wybiera się jedną:
- Pocieszycielem jesteś zwań
I Najwyższego Boga dar.
Tyś namaszczeniem naszych dusz,
Zdrój żywy, miłość, ognia żar. - Ty darzysz łaską siedemkroć,
Bo moc z prawicy Ojca masz.
Przez Boga obiecany nam,
Mową wzbogacasz język nasz. - Światłem rozjaśnij naszą myśl,
W serca nam miłość świętą wlej
I wątłą słabość naszych ciał
Pokrzep stałością mocy Twej. - Nieprzyjaciela odpędź w dal
I Twym pokojem obdarz wraz.
Niech w drodze za przewodem Twym
Miniemy zło, co kusi nas.
Zawsze śpiewa się zakończenie:
- Daj nam przez Ciebie Ojca znać,
Daj, by i Syn poznany był.
I Ciebie, jedno tchnienie Dwóch,
Niech wyznajemy z wszystkich sił. Amen.
Zawarcie małżeństwa
Kapłan zwraca się do narzeczonych, aby wyrazili zgodę małżeńską:
Skoro zamierzacie zawrzeć sakramentalny związek małżeński, podajcie sobie prawe dłonie i wobec Boga i Kościoła powtarzajcie za mną słowa przysięgi małżeńskiej.
Narzeczeni zwracają się do siebie i podają sobie prawe dłonie. Kapłan wiąże je końcem stuły.
Narzeczony powtarza za kapłanem:
Ja, [N.], biorę ciebie, [N.], za żonę
i ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską
oraz że cię nie opuszczę aż do śmierci.
(Tak mi dopomóż, Panie Boże wszechmogący, w Trójcy Jedyny,
i wszyscy Święci.)
Następnie powtarza narzeczona:
Ja, [N.], biorę ciebie, [N.], za męża
i ślubuję ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską
oraz że cię nie opuszczę aż do śmierci.
(Tak mi dopomóż, Panie Boże wszechmogący, w Trójcy Jedyny,
i wszyscy Święci.)
Potwierdzenie małżeństwa
Kapłan mówi:
„Co Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela” (Mt 19,6). Małżeństwo przez was zawarte ja powagą Kościoła katolickiego potwierdzam i błogosławię w imię Ojca i Syna, † i Ducha Świętego. Amen.
Kapłan usuwa stulą.
Błogosławieństwo obrączek
Pobłogosław, Boże, te obrączki, które poświęcamy † w Twoim imieniu; Spraw, aby ci, którzy będą je nosić, dochowali sobie doskonałej wierności, trwali w Twoim pokoju, pełnili Twoją wolę i zawsze się miłowali. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
Nałożenie obrączek
Kapłan mówi:
Na znak zawartego małżeństwa nałóżcie sobie obrączki.
Mąż nakłada na serdeczny palec żony obrączkę przeznaczoną dla niej, mówiąc:
[N.], przyjmij tę obrączkę jako znak mojej miłości i wierności.
W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
Także żona nakłada na serdeczny palec męża obrączkę przeznaczoną dla niego, mówiąc:
[N.], przyjmij tę obrączkę jako znak mojej miłości i wierności.
W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
Modlitwa powszechna
Następuje modlitwa powszechna, czyli modlitwa wiernych.
Jeśli jest przewidziane wyznanie wiary, odmawia się je po modlitwie powszechnej.
Liturgia eucharystyczna
Do liturgii eucharystycznej, którą odprawia się w zwykły sposób, wprowadza się niżej wskazane zmiany.
W czasie obrzędu przygotowania darów nowożeńcy mogą przynieść do ołtarza chleb i wino.
Modlitwa nad darami
Przychyl się, Boże, ku naszym prośbom i przyjmij łaskawie dary, które składamy za wiernych Twoich złączonych świętym węzłem małżeństwa; niech ta sakramentalna Ofiara umocni ich we wzajemnej miłości i utrwali ich miłość ku Tobie. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
III forma
Prefacja
Wybiera się jedną z trzech własnych prefacji
Zaprawdę, godne to i sprawiedliwe, słuszne i zbawienne, abyśmy zawsze i wszędzie Tobie składali dziękczynienie, Panie, Ojcze święty, wszechmogący, wieczny Boże.
Ty zechciałeś obdarzyć człowieka, stworzonego z Twej ojcowskiej dobroci, taką godnością, że w małżeńskiej wspólnocie życia utrwaliłeś prawdziwy obraz Twojej miłości. Z miłości bowiem stworzyłeś człowieka i ciągle go wzywasz, aby kierował się jej prawami, bo chcesz mu dać udział w Twojej wiecznej miłości. Święty sakrament małżeństwa, który jest znakiem Twego miłowania, uświęca wzajemną miłość ludzką; przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa.
Przez Niego z Aniołami i wszystkimi Świętymi głosimy Twoją chwałę, razem z nimi wołając: Święty, Święty, Święty…
III prefacja – Małżeństwo znakiem miłości Bożej
Modlitwa eucharystyczna
W modlitwach eucharystycznych 1-3 odmawia się specjalną modlitwę wstawienniczą.
Pamiętaj, Boże, o nowożeńcach [N.] i [N.] Ty doprowadziłeś ich do dnia zaślubin, (pozwól im cieszyć się upragnionym potomstwem i) w swojej dobroci obdarz ich długim życiem.
Błogosławieństwo nowożeńców
Po modlitwie „Ojcze nasz” kapłan opuszcza embolizm „Wybaw nas” i udziela błogosławieństwa
Módlmy się do Boga za tych zaślubionych, którzy zawierając związek małżeński, zbliżają się do ołtarza, aby posileni Ciałem i Krwią Chrystusa złaczyli się na zawsze we wzajemnej miłości.
Wszyscy modlą się przez chwilę w milczeniu.
Ojcze Święty, Ty stwarzając człowieka na swój obraz i podobieństwo, powołałeś do istnienia mężczyznę i kobietę, aby jako mąż i żona, złączeni w jedno ciałem i duszą, spełniali w świecie swoje posłannictwo.
Prosimy Cię, Boże, ześlij swoje błogosławieństwo na tych nowożeńców [N.] i [N.] i wlej w ich serca moc Ducha Świętego. Spraw, Panie, aby żyjąc w tej sakramentalnej wspólnocie, którą dziś zapoczątkowali, obdarzali się wzajemnie miłością i świadcząc w ten sposób, że jesteś wśród nich obecny, stanowili jedno serce i jedną duszę.
Udziel im też pomocy, Panie, aby dom, który zakładają, podtrzymywali wspólnym wysiłkiem (a swoje dzieci, wychowane w duchu Ewangelii, przygotowali do wspólnoty z Tobą w niebie).
Błogosław swojej służebnicy, [N.], aby pełniąc zadania małżonki (i matki), czystą miłością swój dom ożywiała, a zawsze życzliwa i dobra, była jego ozdobą.
Błogosław też swemu słudze, [N.], niechaj dobrze wypełnia obowiązki wiernego męża (i troskliwego ojca).
Ojcze Święty, spraw, aby ci, którzy wobec Ciebie zawarli małżeństwo (i pragną teraz przystąpić do Twego stołu), radowali się w wieczności udziałem w obiecanej im uczcie niebieskiej. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
II forma
Po słowach „Przekażcie sobie znak pokoju” małżonkowie i wszyscy obecni mogą sobie przekazać, w ustalony sposób, znak pokoju i miłości.
Nowo zaślubieni mogą przyjąć Komunię świętą pod obiema postaciami.
Modlitwa po Komunii św.
Wszechmogący Boże, mocą tej ofiary, podtrzymuj z ojcowską dobrocią związek, który ustanowiłeś w swojej opatrzności. Niech ci nowożeńcy przez Ciebie złączeni świętym węzłem (i posileni jednym Chlebem i z jednego kielicha), żyją zgodnie, wierni jednej miłości. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
I forma
Obrzęd rozesłania
Kapłan udziela uroczystego błogosławieństwa nowożeńcom i ludowi.
Bóg Ojciec niech was zachowa w miłości wzajemnej i zgodzie, aby pokój Chrystusowy w was zamieszkał i stale przebywał w waszym domu.
Wszyscy: Amen.
Bądźcie szczęśliwi jako rodzice i ciesząc się życzliwością przyjaciół, żyjcie z ludźmi w prawdziwym pokoju.
Wszyscy: Amen.
Wśród świata bądźcie świadkami, że Bóg jest miłością, aby stroskani i ubodzy, doznawszy waszej pomocy, przyjęli was kiedyś z wdzięcznością do wiekuistego domu Boga.
Wszyscy: Amen.
Was wszystkich, tutaj zgromadzonych, niech błogosławi Bóg wszechmogący, Ojciec i Syn, † i Duch Święty.
Wszyscy: Amen.
I forma
Po zakończeniu Mszy św. nowożeńcy, świadkowie i kapłan podpisują akt małżeństwa.